W ostatnich latach Polska stała się domem dla wielu obcokrajowców, szczególnie dla osób pochodzących z Ukrainy. Poruszanie się po skomplikowanym systemie świadczeń społecznych może być wyzwaniem, zwłaszcza dla nowych przybyszów. Dlatego postanowiliśmy opracować ten przewodnik, który pomoże Ci zrozumieć, jakie świadczenia są dostępne dla Ukraińców przebywających w Polsce.

Wprowadzenie do systemu świadczeń w Polsce

Polska, podobnie jak wiele krajów europejskich, ma rozbudowany system świadczeń społecznych, który ma na celu wspieranie osób, które napotkały na trudności finansowe lub osobiste. Świadczenia te obejmują zabezpieczenie społeczne, zdrowotne, mieszkaniowe i inne formy wsparcia.

Zasady dostępu do świadczeń dla obcokrajowców

W przypadku świadczeń zdrowotnych osobom ubezpieczonym w innych krajach UE, przebywającym czasowo w Polsce, przysługuje prawo do korzystania z opieki medycznej. Obejmuje ona m.in. wizyty lekarskie, badania diagnostyczne, leczenie szpitalne czy transport sanitarny. Osoby nieubezpieczone mogą liczyć na pokrycie kosztów tych świadczeń z budżetu państwa.

Jeśli chodzi o świadczenia pieniężne, wnioski o ich przyznanie składa się w konkretnym urzędzie wojewódzkim. Dotyczy to osób posiadających Kartę Polaka, które osiedliły się w Polsce.

Z kolei obcokrajowcy z zezwoleniem na pobyt czasowy lub stały w naszym kraju mają prawo ubiegać się o szeroki wachlarz świadczeń socjalnych. Są wśród nich m.in. zasiłki dla bezrobotnych, niepełnosprawnych, rodzinne czy okresowe.

Osoby uprawnione do świadczeń z tytułu choroby lub macierzyństwa w swoim kraju, podczas pobytu w Polsce również mogą z nich korzystać. Jest to uregulowane odpowiednimi umowami międzynarodowymi.

Świadczenia zabezpieczenia społecznego

Polska oferuje wiele świadczeń zabezpieczenia społecznego, które są dostępne dla obywateli, jak i niektórych obcokrajowców.

Zasiłek dla bezrobotnych

Obywatele Ukrainy mają możliwość ubiegania się o zasiłek dla bezrobotnych w Polsce. Jest to możliwe dzięki dwustronnym umowom między Polską a Ukrainą dotyczącym koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Aby otrzymać zasiłek dla bezrobotnych w Polsce, obywatel Ukrainy musi najpierw zwrócić się do odpowiedniej instytucji na Ukrainie. Dopiero po spełnieniu wymogów formalnych i uzyskaniu stosownego zaświadczenia, może ubiegać się o świadczenie w polskim urzędzie pracy. Szczegółowe informacje na temat procedury można znaleźć na stronach internetowych wojewódzkich urzędów pracy.

Co ważne, o zasiłek dla bezrobotnych w Polsce mogą starać się również obywatele Ukrainy, którzy w związku z wojną stracili pracę i zostali zarejestrowani w naszym kraju jako bezrobotni. Jest to wyjątkowa sytuacja związana z konfliktem zbrojnym.

Należy jednak pamiętać, że w kwestii szczegółów i wątpliwości warto kontaktować się bezpośrednio z urzędami pracy w Polsce lub odpowiednimi instytucjami na Ukrainie. To one posiadają aktualne i precyzyjne informacje na temat zasad przyznawania zasiłków dla bezrobotnych obywatelom Ukrainy.

Emerytura i renta

Obywatele Ukrainy, którzy legalnie pracowali w Polsce i opłacali składki emerytalno-rentowe, mają prawo ubiegać się o świadczenia emerytalno-rentowe w naszym kraju.

Aby otrzymać emeryturę z ZUS, muszą oni spełniać takie same warunki, jak obywatele polscy. Jeśli jednocześnie pobierają emeryturę na Ukrainie, wówczas ZUS wypłaca im dodatek stanowiący różnicę między polską emeryturą minimalną a świadczeniem zagranicznym.

Co więcej, obywatele Ukrainy, którzy doznali wypadku przy pracy w Polsce lub choroby zawodowej, mogą starać się o przyznanie renty, tak samo jak obywatele polscy. Nie ma tu znaczenia obywatelstwo, lecz miejsce zdarzenia wypadkowego.

Warto dodać, że osoby te po powrocie na Ukrainę nadal mają prawo wyboru, czy chcą otrzymywać świadczenie emerytalne w Polsce, czy na Ukrainie. Mogą zdecydować, która opcja jest dla nich korzystniejsza.

Zasiłek chorobowy

Obywatele Ukrainy legalnie zatrudnieni w Polsce i opłacający składki na ubezpieczenie chorobowe, mają prawo ubiegać się o zasiłek chorobowy na takich samych zasadach, jak obywatele polscy.

Aby otrzymać zasiłek chorobowy z ZUS, osoba taka musi przedstawić zaświadczenie lekarskie wydane przez uprawniony zakład opieki zdrowotnej w Polsce lub na Ukrainie, potwierdzające niezdolność do pracy z powodu choroby lub wypadku.

Należy jednak zaznaczyć, że obywatele Ukrainy zatrudnieni w Polsce, ale nieobjęci polskim systemem ubezpieczeń społecznych, nie mają prawa ubiegać się o zasiłek chorobowy w naszym kraju. Dotyczy to na przykład osób pracujących bez umowy lub na podstawie umów cywilnoprawnych.

Zasiłek na dziecko

Obywatele Ukrainy legalnie zamieszkujący w Polsce mogą ubiegać się o świadczenie wychowawcze 500+ na dzieci. Aby je otrzymać, muszą spełnić kilka warunków.

Po pierwsze, muszą mieć pod opieką dziecko. Może to być ich własne dziecko lub dziecko przysposobione. Po drugie, co najmniej jedno z rodziców lub opiekunów musi posiadać obywatelstwo ukraińskie. Po trzecie, pobyt w Polsce musi być legalny, np. na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy.

Co istotne, o 500+ mogą wnioskować również pary mieszane, gdzie jedno z rodziców jest obywatelem Polski, a drugie Ukrainy. Nie ma tu znaczenia obywatelstwo dziecka.

Jednak w 2023 roku pojawiły się nieoficjalne informacje, że rząd planuje zakończyć wypłatę 500+ dla obywateli Ukrainy. Na razie są to jednak tylko przypuszczenia.